05 mei Met nieuwe werkwijze GAO wil Arbeidsinspectie meer arbeidsongevallen voorkomen

Met ingang van 1 januari 2023 hanteert de Nederlandse Arbeidsinspectie de gedifferentieerde aanpak ongevalsonderzoek (GAO) als standaard werkwijze. Dat schrijft minister Van Gennip van SZW in een brief aan de Tweede Kamer. Actieve inbreng van werkgevers bij arbeidsongevallen moet helpen meer arbeidsongevallen te voorkomen.

In haar brief van 22 december 2022 informeert minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) de Tweede Kamer over de invoering van de werkwijze gedifferentieerde aanpak ongevalsonderzoek (GAO) door de Nederlandse Arbeidsinspectie.

GAO: meer leereffect van ongevallen

Arbeidsongevallen voorkomen is een belangrijk doel van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). Meer leereffect van ongevallen bij werkgevers zou daarbij kunnen helpen.

Daarom heeft de NLA sinds 2018 onderzocht of een andere manier van onderzoek naar arbeidsongevallen dat doel beter dient. Daarnaast heeft de Inspectie gekeken of zij veiligheidsverbeterplannen aan bedrijven kan opleggen. En of de inzet van zulke plannen mogelijk is bij ongevallen met zwaarder letsel.

Alles bij elkaar heeft dit geleid tot de invoering van de werkwijze gedifferentieerde aanpak ongevalsonderzoek, kortweg GAO, schrijft Van Gennip.

Verschillende soorten interventies

Met de invoering van GAO zet de NLA per 1 januari 2023 de volgende interventies in:

• Klassiek ongevalsonderzoek door de Arbeidsinspectie.
• Ongevalsonderzoek door de werkgever. Die stelt daartoe een werkgeversrapportage op: een rapportage naar de toedracht van het ongeval plus een verbeterplan.
• Strafrechtelijk onderzoek bij dodelijke ongevallen of bij ernstige nalatigheid van de werkgever.

Klassiek ongevalsonderzoek door NLA

Volgens de Arbeidsomstandighedenwet moeten werkgevers meldingsplichtige arbeidsongevallen direct melden aan de NLA. Meldingsplichtige arbeidsongevallen zijn ongevallen met blijvend letsel, ziekenhuisopname of dodelijke afloop. De NLA ontvangt ieder jaar tussen de 3.500 en 4.500 van zulke ongevalsmeldingen.

Voorheen onderzocht de Inspectie zo’n melding altijd zelf. Is sprake van een overtreding van de Arbowet en is er een directe link tussen die overtreding en het ongeval? Zo ja, dan stelt de NLA een boeterapport op. Vervolgens kan zij de werkgever een boete opleggen.

In principe geldt per 1 januari 2023: ‘een werkgeversrapportage, tenzij …’

Naast dit klassieke ongevalsonderzoek door de NLA biedt de GAO nu ook een andere mogelijkheid. Namelijk dat (welwillende) werkgevers zelf onderzoek doen naar bepaalde meldingsplichtige arbeidsongevallen. In principe geldt per 1 januari 2023: ‘een werkgeversrapportage, tenzij …’

De werkgeversrapportage bestaat altijd uit een ongevalsrapportage en een verbeterplan. Dat laatste is gericht op het lerend vermogen van werkgevers en dient twee doelen. Namelijk meer bewustwording van de risico’s voor de veiligheid en gezondheid in het bedrijf en passende maatregelen bedenken tegen die risico’s.

Dit is de werkwijze van GAO in het kort

De werkgever stelt zelf een rapportage op van het arbeidsongeval, plus een verbeterplan. Vervolgens beoordeelt de NLA beide.

In een aantal gevallen wordt de werkgever niet om een werkgeversrapportage gevraagd. De uitzonderingen staan hierna genoemd onder ‘Wanneer doet de NLA zelf nog onderzoek?’

Keurt de NLA de complete werkgeversrapportage goed, dan volgt geen handhaving. Tenzij uit een vervolginspectie blijkt dat sprake is van een overtreding. Na verloop van tijd kan een vervolginspectie plaatsvinden om te checken of de werkgever het verbeterplan voldoende heeft uitgevoerd.

Is de werkgeversrapportage onvoldoende, dan krijgt de werkgever nog een kans om die in orde te maken. Voldoet ook de aangepast rapportage niet, dan voert de NLA alsnog een volledig ongevalsonderzoek uit.

Wanneer doet de NLA nog zelf onderzoek?

Zoals gezegd is het uitgangspunt na een ongeval dat de werkgever een werkgeversrapportage maakt: ongevalsrapportage plus verbeterplan. Soms gebeurt dit echter niet. Wanneer doet de NLA zelf onderzoek?

Werkgever weigert

Een werkgever mag het opstellen van de werkgeversrapportage weigeren. In dat geval voert de NLA een ongevalsonderzoek uit. Het uitgangspunt is namelijk dat een werkgever welwillend moet zijn om aan de slag te gaan met de werkgeversrapportage. Want dit komt de kwaliteit van de rapportage en het verbeterplan ten goede.

Dodelijk ongeval, jeugdige of familielid

In een aantal gevallen voert de NLA altijd een ongevalsonderzoek uit. Zoals bij een ongeval met dodelijke afloop. Dan vindt een strafrechtelijk onderzoek plaats onder leiding van het Functioneel Parket. Of wanneer het slachtoffer van het ongeval jonger is dan 18 jaar. Of wanneer het slachtoffer een familielid is van de werkgever. In deze gevallen acht de Inspectie het passender om zelf onderzoek te doen.

Niet meest passende middel

De Arbeidsinspectie doet ook ongevalsonderzoek als een werkgeversrapportage niet het meest passende middel is. Denk bijvoorbeeld aan een ongeval met uitzonderlijk ernstig blijvend letsel. Of als uit de handhavingshistorie bij een bedrijf blijkt dat een werkgeversrapportage niet passend is.

GAO helpt arbeidsongevallen voorkomen

Doordat werkgevers zelf onderzoek doen naar een ongeval en naar aanleiding daarvan passende maatregelen nemen, ontstaat bij hen een beter veiligheidsbewustzijn. Naar verwachting helpt deze actievere rol van de werkgever om in de toekomst meer arbeidsongevallen te voorkomen, schrijft Van Gennip in haar brief aan de Kamer.