16 feb Wat zijn de verplichtingen van werknemers op het gebied van Arbo?
Werkgever en werknemer zijn samen verantwoordelijk voor het arbeidsomstandighedenbeleid. Daarbij hebben zij met diverse wetten te maken. Wat zijn de plichten van de werknemer?
Wat zegt de Arbowet over de verplichtingen van de werknemer? Volgens artikel 11 Arbowet is de werknemer: verplicht in zijn doen en laten op de arbeidsplaats, overeenkomstig zijn opleiding en de door de werkgever gegeven instructies, naar vermogen zorg te dragen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en die van de andere betrokken personen. Met name is hij verplicht om:
- de apparatuur zoals machines en stoffen op de juiste wijze te gebruiken;
- de beveiligingen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) op de juiste wijze te gebruiken;
- aangebrachte beveiligingen niet te veranderen of buiten noodzaak weg te halen, maar deze op de juiste wijze te gebruiken;
- mee te werken aan het voor hem georganiseerde onderricht;
- gevaren te melden bij de leiding;
- bijstand te verlenen aan personen die belast zijn met de uitvoering van de Arbowet, zoals preventiemedewerkers en medewerkers van deskundige diensten.
Verplichtingen van de werkgever hierbij
Los van dit alles blijft de werkgever verantwoordelijk voor een aantal zaken zodat de werknemer aan zijn verplichtingen kan voldoen. Zo moet hij de juiste hulpmiddelen beschikbaar stellen, voorlichting en instructie geven en ten slotte ook nog voor het redelijkerwijs houden van toezicht op de uitvoering van het werk. Dat gaf de rechter ook in onderstaande zaak duidelijk aan.
Ook de werknemer kan een boete of sanctie krijgen
De Arbowet kent ook sancties als de werknemer zich niet aan de voor hem geldende verplichtingen houdt. De Arbeidsinspectie kan bij constatering van bepaalde feiten een boeterapport opmaken. De werknemer kan dan uiteindelijk een bestuurlijke boete krijgen. Maar sanctiemogelijkheden kunnen ook in de cao of een bedrijfsreglement zijn opgenomen. In uiterste gevallen kan de werkgever bij de kantonrechter verzoeken om de arbeidsovereenkomst te ontbinden als de werknemer ook na herhaalde waarschuwingen veiligheidsvoorschriften niet naleeft. Factoren die van belang kunnen zijn bij de beoordeling van zo’n verzoek, zijn onder meer of:
- in de branche waarbinnen de werknemer werkzaam is, strenge veiligheidsvoorschriften van toepassing zijn;
- de werknemer bij herhaling gewaarschuwd is;
- de werknemer op de hoogte is van de voorschriften en de betekenis hiervan voor het bedrijf;
- passende beschermingsmiddelen ter beschikking zijn gesteld;
- de werkgever een consequent en strikt beleid voert over het door de werknemers in acht nemen van veiligheidsvoorschriften.
Werknemer heeft recht op werkonderbreking
Een bijzondere bepaling is het recht van werkonderbreking. Op basis van artikel 29 Arbowet heeft de werknemer het recht zijn werk te onderbreken. Daaraan zijn wel voorwaarden verbonden. De wet noemt als belangrijkste dat er sprake moet zijn van ernstig gevaar voor hemzelf of anderen. Dat betekent dat er kans is op zeer ernstig of zelfs dodelijk letsel. Daarnaast moet het gevaar nieuw zijn en mag de situatie zich niet eerder hebben voorgedaan. Op zich logisch, want dan had de werknemer die gevaarlijke situatie immers kunnen en moeten melden bij zijn chef volgens artikel 11 Arbowet.
Ook moet het gevaar zo acuut zijn, dat de Arbeidsinspectie niet meer gewaarschuwd kan worden. Dat volgt uit artikel 29 lid 1 onder verwijzing naar artikel 28. Na de werkonderbreking moet de Arbeidsinspectie wel worden gewaarschuwd (artikel 29 lid 4). Die kan dan een bevel tot stillegging geven op grond van artikel 28 Arbowet.
Resumerend:
Het moet bij een werkonderbreking door een werknemer gaan om acuut, niet eerder opgetreden zeer ernstig gevaar voor de werknemer of andere personen. Dan mag en moet hij zelfs het werk onderbreken. Dat houdt in, dat een werknemer ook het werk van anderen, zoals collega’s, zou kunnen onderbreken. Maar alleen als het gevaar direct acuut is. Anders zal de werknemer immers eerst de normale weg moeten bewandelen en primair de verantwoordelijke chef van betrokkene op de hoogte moeten stellen. Die kan daarna tot actie overgaan.
Aan de werkonderbreking door een werknemer zijn dus vrij zware eisen gesteld. Daar komt bij dat aan de uitoefening van het recht op werkonderbreking, werkweigering en daarmee kans op ontslag op staande voet, dicht om de hoek ligt!
Bron: Arbo magazine